Hukuk biliminin güncel ilgisinin konusunu oluşturan Roma Hukuku Orta Çağ ve Rönesans sonrasında Avrupa’daki merkezlerde işlenen; giderek yerel gelenek hukuklarının yerini almakla Kıta Avrupası’nda benimsenen bir özel hukuk kültürünü; Pandekt Hukuku’nu ifade eder. Roma Hukuku’nun Almanya’da geçerli olduğu bölgenin ve zamanın gereklerine göre düzenlenmiş hâli olarak Pandekt Hukuku, Cermen Hukuku’yla harmanlanmış bir hukuktu. Bu yüzden Roma-Cermen Hukuku olarak anılageldi. Ancak Almanya Roma Hukuku’nu ilgi duyan tek coğrafya değildi; Fransa’dan, Hollanda’dan ve daha bir çok Avrupa ülkesinden gençler Roma Hukuku öğrenmeye İtalya’daki Bologna Üniversitesine akın ediyorlar; ülkelerine döndüklerinde elde ettikleri seçkin makamlar aracılığıyla yerel gelenek hukukları yerine Roma Hukuku kültürünü uygulayıp yaygınlaşmasını sağlıyorlardı. Hümanist öğreti, 15. yüzyıldan itibaren Roma Hukuku metinlerini uygulanacak hukuku bulma kaygısından çok, yüzyıllar içerisinde yorumlana yorumlana tahrif edilmiş metnin ilk özgün ifadesinde ne anlama geldiğini araştırmaya koyuldu. Ne var ki hümanistlerin özgün Roma Hukuku arayışı, hukuk uygulamasının istemlerine yaban-cılaşaçak kadar aşırı filolojik bir incelemeye dönüştükçe, hukuki gereksinimleri karşılamaz oldu. Ancak hümanist okul, her memleketin kendi hukukunu uygulaması ama bunu yaparken de Roma Hukuku’nu zengin bir hukuki düşünce hâzinesi olarak görmesi fikrini yaymış oldu. Bu anlayış daha sonra Kıta Avrupası’mn neredeyse tamamında benimsenmesine (iktibasına) zemin hazırlayacaktı. Yabancı hukukun benimsenmesi (iktibas, resepsiyon) kavramına ileride değinileceğinden, burada benimsemenin diğer yabancı hukuk alımlarından temel farkının, benimseyen toplumun kendi iradesine ve gelişme (kimi zaman kalkınma, kimi zaman siyasal bağımsızlık) arzusuna dayalı olması olduğunu kaydetmekle yetinelim.
1495 yılında Kutsal Roma Cermen İmparatorluğunun en yüksek yargı organı, kural olarak Roma Hukuku’na göre karar verileceğine; Cermen örf adet hukukuna, ancak böyle bir örf adet kuralının varlığının kanıtlanması halinde başvurulabileceğine hükmetti. Böylece Pandekt Hukuku, bir yandan Almanya’da Roma Hukuku’nun benimsenmesi, öte yandan Roma Hukuku’nun cermenleşmesi gibi iki iş-levli bir süreci ifade eder oldu. Bugün Kara Avrupası’nda uygulanan hukuk büyük ölçüde Roma-Cermen Hukuku’ndan etkilenmiş, birçok kurum Roma-Cermen Hu-kuku’ndaki esaslar çerçevesinde uygulanagelmiştir.
Pandekt Hukuku: Ortaçağ sonlarına doğru Batı Avrupa ülkelerinde ortaya çıkan Roma Hukuku'nun benimsenmesi 19. yüzyıldaki kanunlaştırma (codlflcatlon) hareketlerine dek sürmüştür. Bu süreçte ortak hukuk (ius comnwne)o\aıa\i da kullanılan Roma Hukuku, Corpus luris C/V/7/s'ln en önemli bölümü Digesta'nın Yunan dilindeki karşılığıyla Pandekt Hukuku olarak da adlandırılmıştır.
Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğu: Orta Çağ'dan 19. yüzyıl başına dek sürmüş olan imparatorluğun sınırları tarih boyunca değişikliklere uğradı. En güçlü döneminde İmparatorluk bugünkü Almanya, Avusturya, İsviçre, Llhtenştayn, Lüksemburg, Çek Cumhuriyeti, Slovenya, Belçika, Hollanda toprakları İle Polonya, Fransa ve İtalya topraklarının bir bölümünü kapsıyordu.
Roma Hukuku hakkında özlü bilgiye Michel Villey’nin Roma Hukuku Güncelliği (çev.:Bü-lent Tahiroğlu İstanbul:Der Yay., 2007) adlı kitabından ulaşabilirsiniz.
KAYNAK: www.puuny.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder