İdâre üzerinde en etkili denetim yargısal denetimdir. Fakat yargısal denetim başlı başına ayrı bir bilim dalı konusu olduğu için burada kısaca ele alınacaktır.
İdâre üzerindeki yargısal denetim, yargısal olmayan denetim yollarından sonra başlamıştır. Ancak oldukça yavaş, temkinli ve sınırlı fakat idâre üzerinde en etkili denetim yoludur.
İdârenin yargısal denetimi, tıpkı diğer yargısal faaliyetler gibi, özellikle yürütme ve idâreden bağımsız ve yansız mahkemeler tarafından yapıldığı için uyuşmazlığın tarafları için önemli bir güvence oluşturur. İşte bu güvence ve inanış hukuk devleti anlayışının ve kültürünün temelini oluşturur.
Yargısal denetim sonucunda bir “hüküm” çıkar. Hükme karşı itiraz, istinaf, temyiz gibi kanun yolları tüketildikten sonra “kesin hüküm” halini alır. Kesinleşen bir İdâri İşlem: idare hukuku alanında idarenin tek yanlı irâde açıklaması ile hukuksal sonuç doğuran, hukuk düzeninde değişiklik yapan kamu hukuku işlemlerine idârî işlem denir.
hükme karşı olağanüstü kanun yolları hariç aynı mahkemede veya bir başka mahkemede ya da bir başka devlet organı nezdinde başvuru yapılamaz.
îdârenin yargısal denetiminde başlıca iki sistem bulunmaktadır. Birincisi, Ang-lo-Sakson ülkelerinde uygulanan “yargı birliği” sistemidir. Diğeri de Fransa ve Türkiye gibi Kara Avrupası hukuk sistemi içinde yer alan ülkelerde uygulanan yargı ayrılığı sistemidir.
Ortak hukuk sistemi veya adlî idâre sistemi de denen yargı birliği sisteminde, uzmanlaşmış idâre mahkemeleri olabilir. Fakat bu uzmanlaşmış idâre mahkemelerinin verdiği kararlara karşı genel yargı düzeni içerisinde yer alan üst mahkemelere başvurulduğu için, idârî yargı düzeni bulunmamaktadır.
Başta Fransa olmak üzere, Fransa’dan etkilenen ülkelerde, idârenin yargısal denetimi kural olarak genel mahkemeler olarak adlandırılan adlîye mahkemelerinde değil, sırf bu amaçla kurulmuş, kendi üst mahkemeleri veya kanun yolları bulunan ve idârî yargı düzeni içinde yer alan “idârî mahkemeler” tarafından yapılmaktadır.
KAYNAK: www.puuny.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder