Kamu Denetçiliği Kurumu, Anayasa değişikliğini içeren 5982 sayılı Kanunun 8. maddesiyle Anayasanın 74. maddesine eklenen fıkralarla, anayasal güvenceye kavuşturulmuştur. Anayasanın 74. maddesine eklenen yeni hükümlere göre, herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idârenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler. Kamu baş denetçisi Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından gizli oyla dört yıl için seçilir.
Genel (Merkezî) İdârenin Taşra Teşkilatı
Genel Yapısı
Genel ya da merkezî idâre, sadece başkent teşkilatından ibaret değildir. Yurdun her köşesini kapsayacak biçimde ülKeye yayılmıştır (Kalabalık, 1999, s.61). Genel idârenin başkent dışındaki tüm ülKeye yayılmış örgütüne, taşra teşkilatı denir (Günday, 2003, s.57). Bir başka deyişle, taşra örgütü genel idârenin taşradaki uzantısıdır.
Genel idârenin başkent teşkilatının yer itibariyle sınırı, icracı birimlerin (Cumhurbaşkanlığı, Başbakanlık ile bakanlıkların) ve yardımcı kuruluşların binalarının kapılarında biter. Artık buradan itibaren, taşra teşkilatı başlar. Bu bağlamda, Ankara ili her ne kadar başkent olsa da idâre hukuku açısından, aynı zamanda bir taşra teşkilatıdır.
Türleri
İl Genel İdâresi
Merkezî idârenin mülkî idâre temelinde taşrada örgütlenmesinin ilk basamağını il genel idâreleri oluşturur. İller biçimsel yasalarla kurulurlar, kaldırılırlar ve adları biçimsel yasayla değiştirilir. Bugünkü iller, Anayasanın öngördüğü ilkeler göz önünde tutularak kurulmuş değildir. İllerin büyük bir bölümü, tarihsel gelişime ve geleneklere dayanmaktadır. Bir bölümü de siyasal düşüncelerle kurulmuştur.
İl genel idâresi, esas itibariyle üç bölümden oluşmaktadır: Vâli, il idâre başkanları ve il idâre kurulu. Ayrıca yönetimde demokrasinin Türk İdâre Sistemine bir yansıması olarak oluşturulan il insan hakları kurulu da dördüncü bir bölüm olarak sayılabilir.
Vâli, il idâresinin başıdır. Başka bir deyişle, ilgili il sınırları içerisinde en büyük mülkî âmirdir. İlde devletin, hükümetin ve her bir bakanlığın ayrı ayrı temsilcisidir. Her bir bakanlık, kendi il teşkilatı ile ilgili yazışmalarını, vâli aracılığıyla yapar (Sencer, 1985, s.25). Teorik olarak yetki genişliği ilkesine göre ili yöneten vâli, uygulamada “yetkili yetkisiz” bir durumdadır. Çünkü, birçok idârî kararı alırken başkentin onayını alır. Ayrıca, birçok bakanlığın teşkilat kanunu, vâlilerin yetki genişliği ilkesine dayanan yetkilerini geri almıştır. Vâliler kendi illerindeki yerel yönetim birimlerini de “idârî vesâyet” makamı olarak denetler.
İldeki merkezî idâre kuruluşlarının, yani bakanlıkların il içerisindeki örgütlerinin başında bulunan yüksek memurlara il idâre başkanları denir. Bunlara, “il şube başkanları” ya da “il müdürleri” de denmektedir. Bunlar, vâlinin emri ve hiyerarşik denetimi altındadır. Bunların başlıcaları, hukuk işleri müdürü, defterdar, jandarma komutanı, il emniyet müdürü, il kültür müdürü, il millî eğitim müdürü, il turizm müdürü, il bayındırlık ve iskân müdürü...vs.dir.
Vâlinin başkanlığında, hukuk işleri müdürü, defterdar, millî eğitim müdürü, bayındırlık ve iskân müdürü ve sağlık müdüründen oluşan bir kurula, il idâre kurulu denir (Yalçındağ, 1997, s.30). Bu kurula vâli yardımcısı da başkanlık edebilir. İl idâre kurulu, idârî konularda vâliye yardım eder.
il insan hakları kurulu, Başbakanlık Teşkilatı Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanunun ek 6. maddesi çerçevesinde çıkarılan İl ve İlçe İnsan Haklarının Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik’e göre kurulmaktadır. Kurulun yapısı incelendiğinde, yönetimde demokrasinin ikinci ayağı olan katılımcılık ve saydamlık ilkesinin Türk İdâre Sistemine bir yansıması olduğu görülmektedir. Kurul, halkla ilişkiler ve iletişim, insan hakları konusunda bilgilendirme ve eğitim, ihlalleri araştırma ve izleme komisyonları kurar ve kuruluş yönetmeliğinde sayılan görevleri yapar.
İlçe idâresinde yer alan bakanlık taşra kuruluşlarının başında bulunan memurlara “ilçe yönetim başkanlar!” veya “ilçe şube başkanlan” denmektedir ve bakanlıkların ilçedeki örgütlerinin başında bulunurlar. Bunlar yazı işleri müdürü, mal müdürü, hükümet tabibi, tarım teknisyeni, veteriner ve nüfus memuru gibi memurlardır. İlçe yönetim başkanları, kendi alanlarındaki kamu hizmetlerinin yürütülmesinden kaymakama karşı sorumludurlar.
İlçe idâre kurulu, kaymakamın başkanlığı altında, ilçede bulunan yazı işleri müdürü, hükümet tabibi, ilköğretim müdürü, mal müdürü, tarım teknisyeni ve veteriner gibi ilçe idâre başkanlarmdan oluşur. İlçe idâre kurulunun görevleri, il idâre kurulunun görevlerine benzer.
İlçe insan hakları kurulu, Başbakanlık Teşkilatı Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanunun ek 6. maddesi çerçevesinde çıkarılan İl ve İlçe İnsan Haklarının Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik’e göre kurulmaktadır. Kurulun görevi il insan hakları kurulunun görevleriyle aynıdır.
KAYNAK: www.puuny.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder