îdârenin tüm tutum ve davranışlarında olduğu gibi, kolluk alanında da amaç kamu yararıdır. Ancak, kolluk etkinliklerinde kamu yararı, kamu düzeninin sürekliliğini sağlamak olarak somutlaşır. Eğer kolluk etkinlikleri bu amacın dışında bir amaçla yapılırsa hukuka aykırı olurlar.
Kolluk görevi yerine getirilirken, idâre başka yararlar da sağlamış olabilir. Örneğin, idâre, halk sağlığını korumak için, canlı hayvan kesim yerlerini denetler veya mezbaha yerleri yapar, kasapların mezbahada kestikleri veya kestirdikleri hayvanların etlerine, sağlıklı olduğunu belgeleyen mühürler vurulur. İdâre bu denetim esnasında, yasaların öngördüğü bir kamusal gelir de elde eder. Fakat, idârenin asıl amacı, kamu sağlığını koruyarak kamu yararını gerçekleştirmektir, kamusal gelir elde etmek değildir.
îdârenin kolluk görevlerinin dört türlü konusu bulunmaktadır. Bu konular şunlardır: genel güvenlik, genel sağlık, genel ahlâk, dirlik ve esenliktir. Bu konular, aynı zamanda kamu düzeninin de öğeleridir. Eğer kolluk etkinlikleri bu konuların dışında bir konu gerçekleştirmek için yapılırsa hukuka aykırı olur.
Kamu Düzeni: Bozulduğunda kamu yararını olumsuz yönde etkileyen ve bozulmasının önlenmesiyle kamu yararı gerçekleşen düzendir. KAMU DÜZENİ KAVRamI İnsanların her zaman ve her yerde az veya çok bir düzen içinde yaşamak istedikleri kuşkusuzdur. Düzen yoksa, özgürlüğün varlığını ya da yokluğunu tartışmak anlamsızdır. Öyleyse insanların düzen istemesini özgürlüklerinden vazgeçmek değil, aksine onları gerçek kılabilmek isteği olarak görmek gerekir. Bu düzen, kamu düzenidir (Atay, 2006, s.520). Genel olarak kamu düzeni, “belirli bir zaman dilimi içerisinde, siyâsî, sosyal, ekoNomik, ahlâkî açılardan temel yapısını belirleyen ve temel çıkarlarını koruyan kurum ve kuralların bütünüdür (Tanrıver, 2001, s.94)”. Kolluğun korumak istediği düzen, kamu düzenidir. Ancak burada söz konusu olan maddî anlamdaki kamu düzenidir. Dolayısıyla, ne toplumun, ne de toplum içinde yaşayan bireylerin manevî ihtiyaçları ile iç dünyalarını ilgilendiren konular, idârenin kolluk işlev ve etkinliklerini ilgilendirmemektedir. KAMU DÜZENİNİN ÖĞELERİ Kamu düzeninin öğelerini belirlemede klasik ve modern anlayış bulunmaktadır. Klasik anlayışa göre kamu düzeninin öğeleri, kamu güvenliği (genel güvenlik), kamu huzuru (dirlik ve esenlik) ve kamu sağlığıdır (genel sağlıktır). Modern anlayışa göre ise kamu düzeninin öğeleri; genel ahlâk, kamusal estetik, insan onuru ve bireylerin kendilerine karşı korunmasıdır. Günümüzde kamu düzeninin öğeleri belirlenirken, klasik anlayış ve modern anlayış birlikte göz önünde tutulmaktadır. Böyle olunca, kamu düzeninin yedi öğesinin olduğu kabul edilmektedir (Gözler, 2006, s.559-560).
1) Genel Güvenlik Güvenlik kavRamı, bireylerin can ve mallarından endişe duymamalarını, saldı-riya uğRamalarının önlenmesini ifade eder (Gözübüyük, 2004, s.293).
2) Genel Sağlık Bireylerin ve evcil hayvanların bulaşıcı, salgın ve yaygın hastalıklardan korunması, toplumun sağlıklı bir çevrede yaşamasının sağlanmasına yönelik kolluk faaliyetleridir (Polatcan, 1989, s.189-190).
3) Dirlik ve Esenlik Dirlik ve esenlik kavRamı, toplum gereklerini aşan maddî düzensizlik ve rahatsızlıkların bulunmayışıdır. Bir başka deyişle, dirlik ve esenlik, gürültü, duman, koku, toz gibi toplumu ve bireyleri etkileyen etkenlerin olağan sınırlar içinde kalması ve tutulmasını ifade eder (Giritli-Bilgen-Akgüner, 2001, s.367,746; Özay, 1996, s.481-482).
4) Genel Ahlâk Dış düzeni tehliKeye sokan, açığa vurulmuş ahlâkî tutum ve davranışlar, sınırlı da olsa idârî kolluğun görevleri içine girmektedir. İdârî kolluk, bireylerin inanç ve düşünce alanlarını düzenleyemez. Ancak bunların kamu düzenini bozacak biçimde dış dünyaya yansıması ile ortaya çıkan durumları önler (Latournerie, 1982, s.40-41). Kişilerin düşünce ve ahlâk planındaki açıklama ve gösterileri ancak kamu düzenini ciddi surette tehdit eden veya gerçekten tehliKeye sokan eylem ve girişimlere dönüştüğünde idârî kolluk yetkilerinin kapsamına girer. 5) Kamusal Estetik Modern anlayışa göre, kolluk makamlarının bazı durumlarda kamusal estetiği korumak amacıyla kolluk yetkilerini kullanabileceği kabul edilmektedir. Örneğin belediye, bir sokaktaki evlerin dış cephesini belli bir renge boyanması kararı alabilir (Kalabalık, 2002, s.512-518). Pozitif hukukumuzdaki bunun yasal dayanağı, İmar Kanunun 21. maddesinin son fıkrasıdır.
6) İnsan Onuru
İnsan onuru sözlüklerde, izzet-î nefis, haysiyet, özsaygı, şeref, erdem, vâkâr, gurur, saygınlık, kendine saygı duyma ve başkalarını da kendine saygılı kılma olarak açıklanmaktadır. Kamu düzeninin öğelerinin belirlenmesinde benimsenen modern anlayışa göre, insan onuru kamu düzeninin bir öğesini oluşturmaktadır. Dolayısıyla, kolluk makamları insan onurunu korumak için kolluk işlemleri yapabilmektedir.
7) Bireylerin Kendilerine Karşı Korunması
Modern anlayışa göre, bazı istisnai durumlarda bireylerin kendilerine karşı korunması amacı da bir kamu düzeni öğesi olarak kabul edilmektedir. Örneğin, kolluk makamları kendi güvenliklerini sağlamak amacıyla otomobil sürücülerine emniyet kemeri takma zorunluluğu getirebilirler (Gözler, 2006, s.560).
Hangi kamu düzeni öğesi, duman, koku, toz gibi toplumu ve bireyleri etkileyen etkenlerin olağan sınırlar içinde kalması ve tutulmasını ifade eder?
KAYNAK: www.puuny.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder