Hukuk kurallarının yargı organları tarafından kararlara dayanak yapılması yanında hukukun uygulanması başka bir anlam daha taşır. Öncelikle devlet, yani kamu görevlileri görevlerini yerine getirirken hukuk kurallarından yetki alırlar ve ancak hukuk kurallarının çizdiği sınırlar içerisinde eylemde bulunabilirler. Bunun yanında kamu görevlilerine verilen görev de zaten hukukun öngördüğü düzenin kurulması ve devam ettirilmesidir. Demek ki, hukuk kurallarının uygulanmasında en büyük rol kamu görevlilerine aittir. Üstelik, birinci ünitede gördüğümüz gibi yaptırımlar sadece yargı organları tarafından değil idari makamlar tarafından da uygulanabilir. Dolayısıyla hukukun uygulanması başlığı altında incelenecek konular sadece yargı organlarının faaliyetleriyle değil, bütün kamu görevlileri ile ilgilidir. Ne var ki hukuk devletinin gereği olarak birkaç istisna dışında, idarenin bütün eylemleri yargı tarafından denetlenebildiğinden ve idare de yargının kararlarına uymak zorunda olduğundan, hukukun uygulanması sorunu yine ve asli olarak yargılama sorunu haline dönüşmektedir.
Yargı organları, bakmakta oldukları davalarda kararlarını hukuka dayandırma-lıdırlar. Bu gerekliliğin yerine getirilebilmesi için yanıtlanması gereken ilk soru, ‘Bu davada uygulanacak hukuk (kuralları) nedir?’ sorusudur. Yargı organı kararını savunurken ‘X kararını verdim çünkü Y hukuk kuralı böyle gerektiriyor.’ diyebilmelidir. İşte uygulanacak hukuk kuralının, hukuk sistemine ait bir hukuk kuralı olup olmadığının belirlenmesine yönelik belirleme ‘Hukukun Kaynakları’ başlığı altında incelenir. Biz de bu ünitede ilk olarak bu konuya eğileceğiz.
Bir kuralın hukuk sistemine ait olması zorunlu olarak uygulanacağı anlamına gelmez. Hukuk kurallarının uygulanabilir hale gelmesi için gerekli bazı şartlar vardır ki bunlara zaman bakımından uygulanabilirlik veya yürürlük koşulları adı verilir. Hukukun Kaynakları konusunun arkasından, hukukun zaman bakımından uygulanmasını ele alacağız.
Hukuk kurallarının uygulanmasında karşılaşılan bir sorun, kuralların sayı ve çeşit fazlalığından kaynaklanır. Devasa bir örgüt olan devlet/hukuk zaman içerisinde pek çok kural yaratırken bunlar zaman zaman birbirleriyle çatışabilir, yani aynı konuyu farklı şekillerde hükme bağlayabilir. Bu durumun çözülmesinde izlenen ilkeler, ünitemizin bir sonraki konusunu oluşturuyor.
Yargılama ve yaptırımların hayata geçirilmesi, geniş anlamıyla ‘hukukun uygulanmasıdır.
Bu ünitede son olarak, üç ayrı başlık altında, hukukun uygulanmasında bizzat hakimlerin oynadığı rolü ele alacağız. Hakimin hukuk uygulamasındaki belirleyici rolü ilk olarak hukukun yorumlanmasında ortaya çıkar. Hukuk kurallarıyla ilişkisi kolaylıkla kurulamayan durumlarda yahut uygulama sırasında kurallara kolaylıkla anlam verilemediğinde hakim kuralları yorumlayarak kurucu bir rol üstlenir. Bunun yanında hukuk kuralları açıkça bazı konuları sonuca bağlamamış olabilir. Bu durumda da hakimin bir şekilde karar vermesi gerekir. Bu durumda hakimin hukuk yarattığından bahsedilir. Nihayet hukuk bazı durumlarda hakime takdir yetkisini kullanma yetkisi verilmiştir. Bu üç durumu ünitenin sonunda ele alacağız.
Yargı organları, görevleri itibarıyla kararlarını hukuka dayandırırlar.
KAYNAK: www.puuny.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder