Yargı organları kararlarını, hukuka dayanan, hukuktan kaynaklanan, hukukun gerektirdiği kararlar olarak sunarlar. Bu açıdan yargı kararlarına gerekçe olabilen her şeyin bir hukuk kaynağı olabileceğini söylemek mümkündür.
Bununla birlikte hukukun bazı kaynakları, vazgeçilmez ve zorunlu niteliktedir. Yargı organlarının bu kaynakları ihmal etmesi, bizatihi hukuka aykırılık oluşturur. Söz konusu kaynakları ‘Aslî Kaynaklar’ başlığı altında ele alacağız. Bunun yanında yargı kararları oluşturulurken bazı kaynaklar yardımcı niteliktedir. Bağlayıcı olmadıkları gibi, kararlara gerekçe yapılmamaları mümkündür. Bu kaynakları ise ‘Talî Kaynaklar’ başlığı altında inceleyeceğiz.
Hukuk kurallarının çeşitliliği, düzensizlik ve dağınıklık anlamına gelmez. Bilakis, çeşitli hukuk kuralları, yaratılış biçimleri açısından belli bir hiyerarşik düzen içerisinde yer alırlar. Öncelikle bu hiyerarşiyi bir şema halinde görelim:
Hukuk kurallarını böyle bir hiyerarşi içinde sunmak, söz konusu kuralların bazılarının daha önemli olduğunu iddia etmek değildir. Ancak kuralların oluşumu açısından altta kalan kurallar, üsttekilere büyük ölçüde bağımlıdırlar. Bunun anlamı şudur: Bir yönetmeliğin varlığı, kendinden daha yukarıdaki yasa ve tüzüklere bağlıdır. Kanun veya tüzükten yetki alınmaksızın yönetmelik çıkarmak mümkün değildir. Üstelik, ilkesel olarak altta kalan kurallar, üstteki kurallarla uyumlu olmalıdır. Bu durum, idare mahkemelerine yönetmelikleri kanuna veya tüzüğe aykırılıkları nedeniyle iptal etme ödev ve yetkisi vermektedir. Aynı şekilde, bir kanun da Anayasa Mahkemesi tarafından, anayasaya aykırılık nedeniyle iptal edilebilecektir. Bununla birlikte, hukukun gereklerini yapmakla yükümlü devlet görevlileri, uygulamak durumunda oldukları bir tüzük veya yönetmeliği, bu tüzük veya yönetmeliğin daha üstteki kurallarla uyumluluğuna bakmaksızın uygulamak durumunda kalırlar.
Aşağıda normlar hiyerarşisi tablosunda yer alan hukuk kurallarını, yapılış usullerini, birbirleriyle ilişkilerini ve yargısal denetime tâbi oluşları çerçevesinde tanıyacağız. Tek tek kuralları incelemeye geçmeden önce belirtilmesi gereken iki nokta bulunuyor. Birinci nokta, temel hak ve özgürlükler alanındaki uluslararası antlaşmalar ile ilgili. Tablomuzda temel hak ve özgürlükler alanındaki uluslararası antlaşmalar anayasa ile kanun arasında bulunuyorsa da aşağıdaki anlatım düzeni içerisinde temel hak ve özgürlükler alanındaki uluslararası antlaşmaları normal uluslararası antlaşmalarla birlikte ele alacak, hiyerarşideki yerine ilişkin açıklamayı da bu kısımda yapacağımız. Belirtmemiz gereken ikinci nokta, yazılı hukuk kurallarının tablomuzda yer alan ve aşağıda sayacaklarımızla sınırlı olmadığı. Tanıyacağımız kurallar, hukuk sistemi içerisinde en çok karşılaşılan ve ilgilendikleri konuları düzenleme yetkileri açısından daha önemli kabul edilenlerdir. Ancak idare, kanunlardan aldığı yetki çerçevesinde kanunların, tüzüklerin ve yönetmeliklerin somut durumlarda nasıl uygulanacağına dair farklı adlar alabilen çeşitli kurallar çıkarabilmektedir.
KAYNAK: www.puuny.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder