Türk idâre teşkilatına hâkim olan genel ilkeleri "ft5 belirlemek
Türk idâre teşkilatına hâkim olan genel ilkeler şunlardır: îdârenin kanuniliği ilkesi, merkezden yönetim ve yetki genişliği ilkesi, yerinden yönetim ilkesi, idârenin kamu tüzel kişilerinden oluşması ilkesi, idârenin bütünlüğü ilkesi. îdârenin kanuniliği ilkesi, idârenin örgütlenmesinde ve faaliyetlerinde yasaların egemen olması, idârenin yasalara saygılı davranması, böylece yönetilenlerin, idârenin Keyfî eylem ve işlemlerine karşı korunması anlamına gelir. Ülke idâresinin merkezî idâre tarafından tek elden yürütülmesini anlatan merkezden yönetim ilkesine göre idâre teşkilatı devlet kamu tüzel kişiliğinden ibarettir. Yetki genişliği, merkez adına karar almaya yetkili kılınmış yüksek düzeydeki şefin ya da şeflerin karar alma ve uygulama yetkilerinden bazılarının, kendi hiyerarşik denetimleri altında kullanılmak üzere, başkentteki veya taşradaki bazı yüksek memurlara aktarılmasıdır. Yerinden yönetim kavRamı topluma sunulacak bazı hizmetlerin devlet kamu tüzel kişiliğinin dışında kurulan kamu tüzel kişileri tarafından yürütülmesini ifade eder.
Merkezden yönetim idârelerinin merkez ve taşra teşkilatının yapısını açıklamak Merkezden yönetim ve yerinden yönetim ilkelerinin bir arada kullanıldığı gerçeğinden hareketle Türk İdâresinin örgüt türlerini şu biçimde sayabiliriz: Devlet idâresi, yerel yönetimler, kamu Kurumları, kamu kurumu niteliğinde meslek teşekkülleri.
Devlet idâresi iki büyük bölüme ayrılır: Başkent teşkilatı ve taşra teşkilatı. Başkent teşkilatı da ikiye ayrılır: İcracı birimler ve yardımcı kuruluşlar. Başkentteki icracı birimler; Cumhurbaşkanlığı, Bakanlar Kurulu, Başbakanlık ve Bakanlıklardır. Yardımcı kuruluşlar; Milli Güvenlik Kurulu, Danıştay, Sayıştay, Devlet Denetleme Kurulu, EkoNomik ve Sosyal Konsey ve Kamu Denetçiliği Kurumudur. Taşra teşkilatı; îl genel idâresi, merkez ilçe, ilçe idâresi, bucak idâresi ve bölge teşkilatlarından oluşur.
Yerel yönetimlerin genel yapısı ve türlerini açıklamak
Mahallî idârelerin ortak özellikleri şunlardır: Tüzel kişilikleri vardır. Özerk kuruluşlardır. Karar organları seçimle iş başına gelir. Organlarının organlık sıfatını kazanmaları veya kaybetmelerine ilişkin denetim yargı yerlerince yapılır. Görevleri yasa ile belirtilir. Merkezî idârenin, mahallî idâre-ler üzerinde vesâyet yetkisi vardır. Görevleri ile orantılı gelir kaynakları vardır. Bakanlar Kurulunun izni ile aralarında birlikler kurabilirler. Büyük yerleşim merkezleri için yasa ile özel yönetim biçimleri getirilebilir.
Türkiye’de yerel yönetim türleri şunlardır: îl özel idâreleri, belediyeler ve köyler. îl özel idâresinin üç organı vardır: îl genel meclisi, il encümeni ve vâlidir. Geleneksel belediyeler ile ilçe belediyelerinin organları; belediye meclisi, belediye encümeni ve belediye başkamdir. Büyükşehir belediyelerinin de tıpkı diğer belediyeler gibi üç organı bulunmaktadır: Büyükşehir belediye meclisi, büyükşehir belediye encümeni ve büyükşehir belediye başkamdir. Köyün üç organı vardır: Köy derneği, köy ihtiyar heyeti ve köy muhtarı.
Kamu Kurumlarımn özellikleri ve türlerini belirlemek
Kamu kurumu, belirli bir veya birkaç kamu hizmetini ya da faaliyetini yürütmekle görevli tüzel kişiliğe sahip idâre teşkilatıdır. Kamu kurumları oluşturulurken, hizmet açısından yerinden yönetim ilkesi uygulanır ve bir kamu hizmetinin kendisine tüzel kişilik verilir.
Kamu kurumları, faaliyet konularına göre, idârî, iktisâdî, sosyal ve bilimsel teknik ve kültürel kamu Kurumları ile düzenleyici ve denetleyici kamu kurumları olmak üzere beş gruba ayrıklar. Faaliyet yürüttükleri coğrafî alana göre de ulusal, bölgesel ve yerel kamu kurumları olmak üzere üç gruba ayrılırlar. Yönetim biçimleri açısından ise kamusal yönetim biçimleri uygulanan kamu kurumları ve özel yönetim biçimleri uygulanan kamu kurumları olmak üzere iki gruba ayrılmaktadırlar.
PKamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının özelliklerini özetlemek Anayasanın 135. maddesinin kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları olarak öngördüğü teşkilat birimleri, meslek, sanat, zanaat erbabının ve esnafın zorunlu olarak katıldıkları ve bağlı oldukları kamusal örgütlerdir.
Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının özellikleri şu şekilde belirtilebilir: Kamu tüzel kişiliğine sahip olma, kanunla kurulma, kamu kudreti kullanma yetkisine sahip olma, organlarının kendi üyeleri arasından seçilmesi, amaçları dışında faaliyette bulunma yasağı, özerk bütçeli olma, merkezi idârenin mâlî ve idârî denetimine tabi olma ve zorunlu üyeliktir. Belirli bir meslek kolunda meslek kuruluşu yapılanması olması durumunda, kural olarak o mesleği icra edebilmek için meslek kuruluşuna üye olmak zorunludur.
KAYNAK: www.puuny.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder