İl özel idâresinin yasal temelleri, Fransa örnek alınarak, eyâlet sisteminden il sistemine geçişi sağlayan 1864 tarihli Vilayet Nizâmnâmesi ile atılmıştır. 5302 sayılı Kanun, il özel idârelerini yeni baştan düzenlemiş ve kendinden önce çıkarılan yasaları yürürlükten kaldırmıştır.
İl özel idâresi, il genel idâresi ile birlikte, aynı gerekçelerle ve aynı yasa ile kurulur. 5302 sayılı Kanunun 4. maddesine göre, ilin kaldırılmasıyla birlikte, il özel idârelerinin tüzel kişiliği de sona erer. Aynı Kanunun 5. maddesine göre ise İl özel idâresinin görev alanı il sınırlarını kapsar.
Fakat 12.11.2012 tarih ve 6360 sayılı 14 İlde Büyükşehir Belediyesi Ve Yirmi Altı İlçe Kurulması He Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun büyükşehir belediyesi kurulan illerde il özel idarelerinin
İl Özel İdâresi: il halkının mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idârî ve malî özerkliğe sahip kamu tüzel kişisidir.
kaldırılmasını öngörmüştür. (Bu hüküm ilk yerel seçimlerde yürürlüğe girecektir.). Bu hükümle birlikte otuz ilde il özel idarelerinin tüzel kişiliği sona erecektir. Böy-lece ülkemizde 52 adet il özel idaresi kalacaktır.
İl özel idâresi, belediyeler gibi sadece kentsel alanlarda kamu hizmeti yürütmekle yetinmez. İl özel idâresi, il sınırları içinde yer alan kırsal yerleşim yerlerinde bayındırlık, ulaşım, tarım, eğitim, kültür, sağlık, çevre gibi hizmetleri sağlamakla da görevlidir.
Il özel idâreleri 5302 sayılı Kanunda, “il halkının mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idârî ve mâlî özerkliğe sahip kamu tüzel kişisi” olarak tanımlanmıştır. İl özel idâresinin üç organı vardır. Bunlar, il genel meclisi, il encümeni ve vâlidir.
İl genel meclisi, ilçeler adına seçilen üyelerden oluşur. 2972 sayılı Kanuna göre, üye seçimi tek dereceli ve nispi temsil usulüne göre yapılır. Üyeler beş yıl için seçilir. Üye sayısı o il içindeki ilçe sayısına ve ilçelerin nüfusuna göre değişir. İl genel meclisinin iki türlü toplantısı bulunmaktadır. Bunlardan birincisi olağan toplantı, diğeri ise olağanüstü toplantıdır. İl genel meclisi, kendisinin belirleyeceği bir aylık tatil hariç her ayın ilk haftası meclis tarafından önceden belirlenen günde olağan toplantı yerinde toplanır. İl genel meclisi başkanı, acil durumlarda lüzum görmesi halinde il genel meclisini bir yılda üç defadan fazla olmamak ve her toplantı bir birleşimi geçmemek üzere toplantıya çağırır. İl genel meclisi, üye tam sayısının salt çoğunluğuyla toplanır ve katılanların salt çoğunluğuyla karar verir.
5302 sayılı İl Özel İdâresi Kanunu’na göre il encümeni, il özel idâresinin hem danışma (yardımcı) organı, hem de ikinci karar organıdır. Bu Kanunun 25. maddesine göre, il encümeni vâlinin başkanlığında, il genel meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri mâlî hizmetler birim âmiri olmak üzere vâlinin her yıl birim âmirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur. Vâlinin katılamadığı encümen toplantısına genel sekreter başkanlık eder.
Vâli, il özel idâresinin başı, yürütme organı ve yasal temsilcisi olmasının yanı sıra, aynı zamanda vesâyet makamıdır. Yürütme organı olarak vâli, genel meclisin ve encümenin aldığı kararları yürütür. Genel meclise sunulacak bütçe ve çalışma progRamlarını hazırlar. Vâli, il genel meclisin gündeminin belirlenmesine yardımcı olur. Encümenin gündemini düzenler. Tüzel kişiliği vâli temsil eder.
5302 sayılı Kanunun 6. maddesine göre, İl özel idâresi mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla; a) Sağlık, tarım, sanayi ve ticaret; belediye sınırları il sınırı olan büyükşehir belediyeleri hariç ilin çevre düzeni plânı, bayındırlık ve iskân, toprağın korunması, erozyonun önlenmesi, kültür, sanat, turizm, sosyal hizmet ve yardımlar, yoksullara mikro kredi verilmesi, çocuk yuvaları ve yetiştirme yurtları; ilk ve orta öğretim kurumlarının arsa temini, binalarının yapım, bakım ve onarımı ile diğer ihtiyaçlarının karşılanmasına ilişkin hizmetleri il sınırları içinde, b) İmar, yol, su, kanalizasyon, katı atık, çevre, acil yardım ve kurtarma, orman köylerinin desteklenmesi, ağaçlandırma, park ve bahçe tesisine ilişkin hizmetleri il içindeki belediyelerin sınırları dışında, yapmakla görevli ve yetkilidir.
İl özel idâreleri, hem eskiden hem de şimdi, kolluk görev ve yetkisine, personel ve araçlarına da sahip değildir.
KAYNAK: www.puuny.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder