Kamu hizmetleri, kendilerini sunan hukuk öznesine göre üçe ayrılırlar: Kamu tüzel kişileri tarafından sunulan kamu hizmetleri, özel hukuk özneleri tarafından sunulan kamu hizmetleri ve ka-mu-özel karma oluşumlar tarafından sunulan kamu hizmetleri. Kamu hizmetleri, konularını oluşturan faaliyetlerin özel kesime de bırakılmasına veya özel kesime tamamen yasaklanmasına göre iki türe ayrılmaktadır. Bunlar, tekel biçiminde yürütülen kamu hizmetleri ve tekel biçiminde yürütülmeyen kamu hizmetleridir. Kamu hizmetleri, yürütüldükleri coğrafi alana göre evrensel kamu hizmetleri, ulusal kamu hizmetleri, bölgesel kamu hizmetleri ve yerel kamu hizmetleri olmak üzere dörde ayrılmaktadır. Kamu hizmetleri, kişilerin yararlanma biçimlerine göre doğrudan doğruya bireysel yararlanma sağlayan kamu hizmetleri ve dolaylı ve birlikte yararlanma sağlayan kamu hizmetleri olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Kamu hizmetleri, konularına göre dört türlüdür: İdari, iktisadi, sosyal, bilimsel, teknik, kültürel kamu hizmetleri.
Kamu hizmetlerinin görülüş usullerini açıklamak Kamu hizmetlerinin görülüş usullerini şu şekilde sıralamak mümkündür: Emanet usulü, müşterek emanet usulü, iltizam usulü, ruhsat (izin) usulü, imtiyaz usulü, yap-işlet-devret usulü, yap-işlet usulü, görevlendirme usulü ve özel yasalarla kurulan derneklerle kamu hizmeti yürütülme usulü. Hizmetin devlet idâresi dışından diğer kamu tüzel kişileri tarafından görülmesine emanet usulü denilmektedir. Bir kamu hizmetinin hasar ve zararı idâreye ait olmak ve onu üstlenen özel hukuk kişisine gelir üzerinden bir pay verilmek suretiyle yürütülmesine, müşterek emanet usulü denir. Kamu hizmetinin önceden kararlaştırılan belli bir bedel karşılığı özel hukuk kişisi tarafından yürütülmesi usulüne iltizam usulü denir. Ruhsat ya da izin usulünde, özel hukuk kişisi ile idâre arasında bir sözleşme bulunmamakta, ruhsat, izin gibi adlar taşıyan ve tek yanlı bir irâdenin sonucu olan idârî işlemler bu ilişkinin temelini oluşturmaktadır. Kamu hizmetinin uzun süreli olarak ilgili idâre ile aralarında imzalanmış bulunan bir idârî sözleşmeye dayalı olarak; sermayesi, kârı, zararı ve hasarı aNonim şirket statüsündeki imtiyazcı bir özel hukuk kişisine ait olmak üzere kamu hizmetinin tekel biçiminde gör-dürülmesine, imtiyaz usulü adı verilmektedir. Bir kamu hizmetiyle ilgili üretim, iletim ve dağıtım etkinliklerine ilişkin işletmelerin yerli veya yabancı özel hukuk öznelerinin kurulup işletilmesi ve belli bir süre sonra karşılıksız olarak söz konusu hizmete ilişkin işletmelerin herhangi bir karşılık ödenmeden idâreye devredilmesi yöntemine yap-işlet-devret usulü denmektedir. Yap-iş-let usulü, 4283 sayılı Yasa ile geliştirilmiş bir usuldür. Görevlendirme usulü, üç ayrı kamu hizmeti alanında uygulanmaktadır: Elektrik enerjisi, ulaşım ve iletişim.
KAYNAK: www.puuny.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder