Alacaklı, bir para alacağını tahsil edebilmek için ilamsız icra takibi yapmak istiyorsa başvurabileceği yol genel haciz yoluyla takip yapmaktır. Buna karşılık, para alacağı bir kambiyo senedine bağlanmış ise, alacaklı bir başka ilamsız takip türü olan kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takibi de tercih edebilir (İİK m. 167/1). Kambiyo senetleri ile kastedilen poliçe, boNo, çek olarak anılan kıymetli evraklardır.
Esasen ilamsız icra takibinin bir türü olmakla birlikte, kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takipte alacaklı lehine olan önemli ayrıcalıklar mevcuttur. İcra ve İflas Kanunu’nda kambiyo senedine bağlanmış bir alacağın tahsili için daha seri ve etkili bir takip yolu oluşturulmuştur. Zira kambiyo senetleri (poliçe, boNo, çek) mutlaka belirli sözcükler ve öğeler ile kayıtsız şartsız para borcu ikrarını, borçlunun imzasını, alacaklının kim olduğunu, düzenleme yeri ve tarihini içermesi gereken, geçerlilik koşulları ve şekli kanunla belirlenmiş özel senetlerdir. Kambiyo senetleri, ticari hayatta alacaklara güvenle ve süratle dolaşım kabiliyeti sağlayan, asıl borç ilişkisinden mücerret kıymetli evraklar olduğundan, icra ve iflas hukukunda bu senetlerin niteliğine ve özelliklerine uyan özel bir takip yolu düzenlemesi gereği duyulmuştur.
Kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takip, takibin kesinleşmesine kadarki süreç bakımından farklılıklar içermekte, haciz, satış ve paraların paylaştırılması aşamaları bakımından ise genel haciz yoluyla paraleldir. Takibin kesinleşmesine kadar ki takip aşamaları bakımından farklılıklar kısaca şunlardır:
Kambiyo senetlerine özgü haciz yolunda, ancak senet metninden alacaklı olduğu anlaşılan kişilerce takip yapılabilir. Takip alacaklısı, senedin lehtarı olabileceği gibi, senet üzerinden alacaklı olduğu tespit edilen cirantalar da olabilir. Bu takip yolunda, alacaklı, takip talebine kambiyo senedinin aslını ve borçlu sayısı kadar onaylı örneğini eklemelidir. Takip dayanağı kıymetli evrak bir çek ise ve çek bankaya ibraz edildiğinde kısmi ödeme söz konusu olmuşsa, çekin ön ve arka yüzünün banka tarafından verilen onaylı fotokopisinin takip talebine eklenmesi yeterlidir. Takip hakkı doğabilmesi için ödememe protestosu çekilmesi gereken durumlarda, protesto evrakı da mutlaka takip talebine eklenmelidir.
İcra müdürü takip talebinin kanuni unsurları taşıyıp taşımadığını, senedin kambiyo senedi olup olmadığını, takip talebinde bulunan alacaklının bu yola başvuru hakkının bulunup bulunmadığını ve senedin vadesinin gelip gelmediğini kendiliğinden incelemeli; eğer bu şartların tümü gerçekleşmiş ise borçluya ödeme emri göndermelidir (İİK m. 168/1).
Ödeme emrini alan borçlu, borcu kabul etmek istemiyorsa, ödeme emrinin tebliğinden itibaren 5 gün içinde, icra mahkemesinde, ödeme emrine itiraz edebilir (İİK m. 168/1, b. 5). Takip borçlusu, icra müdürünün takip hukukuna aykırı işlemleri nedeniyle, icra mahkemesinde şikayet yoluna da başvurabilir (İİK m. 16). Bu takip yolunda itiraz satıştan başka icra takip işlemlerini (örneğin haciz) durdurmaz. Ancak, icra mahkemesi, borçlunun itirazını ve sunduğu belgeleri ciddi bulursa, geçici olarak takibin durdurulmasına karar verebilir. İtiraz borca ve imzaya itiraz şeklinde ileri sürülebilir. Genel haciz yoluyla takibe ilişkin itirazın kesin kaldırılması ve itirazın geçici kaldırılmasına ilişkin hükümler bu takip yolunda da kıyasen uygulanır.
Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takipte, icra müdürünün takip hukukuna aykırı bazı işlemleri özel şikayet sebebi olarak kabul edilmiştir. Buna göre, borçlu alacaklının kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takip yapma hakkının bulunmadığını (örneğin, senedin kambiyo senedi niteliğinde olmaması, alacaklının yetkili hamil olmaması, protesto çekilmemiş olması vb.), ödeme emrinin tebliğinden itibaren 5 gün içinde, icra mahkemesinde, şikayet yoluyla ileri sürebilir (İİK m. 168/1, b. 3). İcra mahkemesi alacaklısının kambiyo takibi yapma hakkı bulunmadığını tespit ederse, icra takibinin iptaline karar verir. İcra müdürü vadesi henüz dolamamış bir kambiyo senedine dayanarak ödeme emri gönderirse, borçlu bu kez 7 gün içinde şikayet yoluna başvurabilir (İİK m. 16).
vKambiyo senetlerine özgü haciz yolunda, genel haciz yolundan farklı olarak, alacaklı tarafından takip yapılabilmesi ve borçluya ödeme emri gönderilebilmesi için, alacak boNo, poliçe, çek gibi usulüne uygun düzenlenmiş geçerli bir kambiyo senedine dayanmalı, senedin aslı icra dairesine teslim edilmeli, takip alacaklısının yetkili hamil olduğu senet metninden anlaşılabilmeli ve senetteki alacak muaccel (vadesi gelmiş) olmalıdır.
Takibin kesinleşmesinden sonraki haciz, satış ve paraların paylaştmlmasma ilişkin düzenlemeler ise genel haciz yoluyla takipteki gibi olduğundan, oradaki açıklamalar burada da geçerlidir.
KAYNAK: www.puuny.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder