Geniş anlamdaki kamu görevlilerini, yedi açıdan sınıflandırmak mümkündür. Bu sınıflama ölçütleri; hizmete alınma yöntemi, belirli bir ücretin ödenip ödenmediği, hizmete hangi süre için girildiği, hizmette aslî veya yardımcı görevli olma durumu, ilgili kişiye hangi hukuk dalının uygulandığı, ölçütleridir. Bu ölçütlerin yanında, Devlet Memurları Kanunu ve Anayasanın öngörmüş olduğu ölçütler de göz önünde tutularak kamu görevlilerinin sınıflandırılması yapılacaktır.
Göreve Alınmaları Yönünden
Geniş anlamdaki kamu görevlileri göreve alınmaları yönünden iki ana kümeye ayrılırlar. Birinci kümeye “kendi istekleriyle göreve alınanlar”, ikinci kümeye de “zorla göreve alınanlar” girer (Giritli-Bilgen-Akgüner, 2001, s.399).
Normal olarak kamu görevlileri, kamu hizmetlerine kendi istekleri üzerine alınır. Kendi isteğiyle kamu görevlerine girenler, alacakları ücret karşılığında, idâre-ye emeklerini ve hizmetlerini verirler.
Zorunlu olarak kamu görevlerine alınan kamu görevlileri, “yükümlüler” ya da “ödevliler” grubunu oluştururlar. Bunlar, idârenin tek yanlı, idârî ve icraî bir işlemi ile zorla kamu görevlerine alınan kişilerdir. Zorunlu olarak hizmete alınanlara, belirli yaşa gelmiş ve yasal mazereti olmayan erkek yurttaşların askere alınmaları örnek olarak gösterilebilir.
Ücret Yönünden
Kamu görevlileri ücret yönünden ücretliler ve ücretsizler olmak üzere iki kümeye ayrılırlar.
Genel olarak kamu görevlilerine, yaptıkları iş ve harcadıkları emek karşılığı belirli bir ücret ödenir. Bu ücret ödenenlere “ücretliler” denmektedir. Memurlar ve sözleşmeliler bu gruba girerler. Fakat bazı kamu görevi gören kişiler için herhangi bir ücret ödenmez. Bir başka deyişle bazı kamu görevlileri, yükümlülük veya gönüllülük esasına göre bedava hizmet üstlenirler.
Süre Yönünden
Kamu görevlileri, hizmet süresi açısından, sürekliler ve süreliler (geçiciler) (Gözübüyük-Tan, 1998, s.580; Giritli-Bilgen-Akgüner, 2001, s.399) olmak üzere iki kümeye ayrılır.
Kamu hizmetinin ayrılmaz birer parçası durumuna gelen kamu görevlileri, kesintisiz ve ara vermeden görev yapar. Bir kişinin sürekli kamu görevlisi olması için, günün 24 saati veya yılın 365 günü kamu hizmeti yürütmesi gerekmez. Buradaki süreklilikten kasıt, kamu görevlisinin kendisinden kaynaklanmayan bir neden olmadığı sürece, yaş sınırından emekli oluncaya veya ölünceye kadar kamu hizmeti yürütmesidir.
Bazı kamu görevlileri, ister kamu hizmetinin ayrılmaz bir parçası olsunlar, isterse kamu tüzel kişilerinin organlarında yer alsınlar, üstlendikleri kamu hizmetini yasaların öngördüğü süre içinde yaparlar. Yasaların öngördüğü süreler bitince, bunların görevleri de biter. Örneğin seçimle işbaşına gelen belediye başkanları geçici kamu görevlileri kategorisine girmektedirler.
Aslî ve Yardımcı Olmaları Yönünden
Kamu görevlileri, hizmetin aslî ve yardımcı elemanı olması yönünden de iki kümeye ayrılmaktadırlar: Bunlar, aslî kamu görevlileri ve yardımcı kamu görevlileridir.
Aslî kamu görevlileri, kamu hizmetinin ayrılmaz parçasıdırlar. Aslî kamu hizmetlerini memurlar ve diğer kamu görevlileri yürütmektedir.
Yardımcı kamu görevlileri ise kamu hizmetlerinin kesintisiz ve düzgün görülmesini sağlamak için, kamu hizmetinin görüldüğü yerin bakımı, onarımı, temizliği gibi işlerde, idâre adına kişisel bir faaliyette bulunan kimselerdir.
Uygulanan Hukuk Dallan Yönünden
Kamu görevlileri, uygulanan hukuk dalları yönünden iki kümeye ayrılırlar. Kamu görevlilerinin önemli bir bölümüne (memurlarda olduğu gibi) idâre hukuku kuralları uygulanmaktadır. Kamu kesiminde çalışanların bir bölümüne de (işçilerde olduğu gibi), özel hukuk kuralları uygulanmaktadır.
Bir kamu görevlisine hangi hukuk kuralının uygulanacağını kural olarak yasalar belirler. Bu konuda yasalarda bir açıklık yoksa ilke olarak kuruma hangi hukuk dalı uygulanıyorsa, personele de o hukuk dalı uygulanmalıdır. Kamu görevlilerinin bu biçimde bir ayırıma tâbi tutulması ve uygulanacak hukuk dalının bilinmesin, kamu görevlileri ile idâre arasında çıkacak uyuşmazlıkların, hangi yargı düzeninde giderileceğini belirlemede önemlidir (Gözübüyük-Tan, 1998, s.582).
Devlet Memurları Kanunu Yönünden
Devlet Memurları Kanunu, kendi uygulama alanı içindeki kamu kesiminde çalışan görevlileri dört kümede toplamıştır. Bunlar; memurlar, sözleşmeliler, geçici görevliler ve işçilerdir. 657 sayılı Kanunun uygulandığı kurumlarda bu dört kategori kamu görevlisinin dışında kamu görevlisi çalıştırılamaz.
KAYNAK: www.puuny.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder